مجلس اول شورای اسلامی را متنوع‌ترین مجلس‌ها از لحاظ ترکیب اعضا می‌دانند به لحاظ اینکه تقریبا نماینده‌های تمام تفکرات و احزاب در آن حضور یافته بودند و پرحادثه‌ترین مجلس پس از انقلاب بود به لحاظ مصوباتی که در این مجلس به تصویب رسید و به لحاظ ترورها، استعفاها یا برکناری‌هایی که در بین نمایندگان این دوره مجلس رخ داد.
همان ابتدای مجلس، اعتبارنامه 12نفر رد شد. تنوع بیش از حد در ترکیب اعضا، بروز تنش‌ها و درگیری‌های حتی فیزیکی را نیز در این مجلس در پی داشت که از آن جمله حمله به
علی‌اکبر معین‌فر حین ادای نطق یا بر‌هم زدن سخنرانی مهدی بازرگان بود.
56 نفر زیردیپلم، 37نفر دیپلم، 24نفر فوق‌دیپلم، 66نفر کارشناس، 32نفر کارشناس ارشد، 26نفر دکترا و 8نفر متخصص، ترکیب تحصیلی مجلس اول شورای اسلامی را تشکیل می‌داد.
مهم‌ترین و جنجالی‌ترین اقدامات این مجلس تصویب طرح عدم کفایت سیاسی، سیدابوالحسن بنی‌صدر و تصویب آزادی گروگان‌های سفارت آمریکا بود. ناامنی کشور به واسطه وقوع انقلاب و ترورهایی که اوایل انقلاب صورت می‌گرفت و شروع جنگ تحمیلی، مجلس اول شورای اسلامی را نیز از گزند حوادث در امان نگه نداشته بود. چه اینکه 32نفر از نمایندگان این مجلس به شهادت رسیدند. یکی دیگر از ویژگی‌های شاخص مجلس اول حضور چهرههای شناخته‌شده مملکتی در این مجلس بود که در ادامه کار مجلس یا پست وزارت گرفتند یا به دلایل دیگری استعفا دادند و یا اینکه به شهادت رسیدند.
آیت‌الله خامنه‌ای، اکبر هاشمی‌رفسنجانی، سیدمحمد خاتمی، علی‌اکبر ناطق‌نوری، محمد امامی‌کاشانی، مصطفی چمران، احمد توکلی، حبیب‌الله عسگراولادی، مهدی کروبی، محمدجواد باهنر، شهید رجایی و فخرالدین حجازی از مشهورترین چهرههای این مجلس بودند.انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی، در 24 اسفند سال1358 برگزار و هفتم خرداد سال 1359 نخستین جلسه علنی مجلس اول تشکیل شد.
اکبر هاشمی‌رفسنجانی 4سال رئیس این مجلس بود اما نائب رئیسی مجلس بین اکبر پرورش، سیدمحمد موسوی‌خوئینی‌ها، محمد یزدی و سیدمحمد خامنه‌ای جابه‌جا می‌شد.در این دوره نظارت استصوابی و تایید یا رد صلاحیت نامزدها از سوی شورای نگهبان به آن معنا، وجود نداشت. اما اعضای شورای نگهبان که بر مصوبه‌های مجلس نظارت می‌کردند عبارت بودند از: محمدرضا مهدوی‌کنی، لطف‌الله صافی، احمد جنتی، غلامرضا رضوانی، یوسف صانعی، عبدالرحیم ربانی‌شیرازی، ابوالقاسم خزعلی، محمدمهدی ربانی‌املشی، محمد امامی‌کاشانی، محمد مومن و محمدمهدی گیلانی.
روز افتتاحیه این مجلس مصادف شده بود با سیزدهم رجب و سالروز ولادت امام علی(ع).
امام خمینی(ره) در فرازی از پیام خود به اولین دوره مجلس شورای اسلامی فرمودند: « این مجلس که اولین دوره در جمهوری اسلامی است، الگویی است برای مجالس آینده و هر سنت حسنه و یا سیئه‌ای ممکن است در مجالس دیگر اثر بگذارد و برای شما اجر جزیل و یا خدای نخواست وزرووبال به بار آورد. لازم است در مذاکرات و برخورد آرا به طور آرام و با احترام متقابل عمل شود، نه مثل دوره‌های رضاخان و بعد از آن و لازم است از دسته‌بندی‌ها و جهت‌گیری‌های غیراصولی برای کوبیدن طرف مقابل جدا احتراز شود که تنها حل مسائل در محیط آرام امکان‌پذیر است.
ویژگی این مجلس و محیط کشور ایجاب می‌کند که مجلس و دولت هماهنگ شده تا بر مشکلات کشور فائق آیند و هیچ یک از نهادهای جمهوری اسلامی خصوصا مجلس و رئیس‌جمهوری و دولت برای یکدیگر و دیگران کارشکنی نکنند.» ناگفته نماند در این دوره تنها 4 زن به مجلس راه یافته بودند که هر 4 نفر از حوزه انتخابیه تهران بودند. مریم بهروزی، گوهرالشریعه دستغیب، عاتقه رجایی و اعظم طالقانی 4 نفری بودند که به نمایندگی از قشر بانوان در مجلس اول حضور داشتند.
